Giriş
Ticari hayatta her belgenin doğruluğu güvenin temelidir. Ancak zaman zaman bazı kişiler ya da işletmeler, vergi avantajı sağlamak veya giderlerini yüksek göstermek amacıyla gerçeğe aykırı belgeler düzenleyebiliyor. Bu durum, halk arasında “sahte fatura kullanımı” olarak bilinen ve ciddi sonuçlar doğuran bir suçtur.
Sahte fatura suçu; yalnızca devletin vergi kaybına yol açmakla kalmaz, aynı zamanda dürüst işletmelerin rekabet gücünü de zedeler. Bu yazıda, konuyu hem hukuki yönüyle hem de pratik açıdan herkesin anlayabileceği bir dille ele alacağız.
⚖️ Uyarı: Bu makale genel bilgilendirme amaçlıdır. Her olayın kendine özgü koşulları bulunduğundan, somut dosyalar için bir avukattan hukuki danışmanlık alınmalıdır.
Sahte Fatura Suçu Nedir?
Sahte fatura, gerçekte yapılmamış bir mal veya hizmet alışverişi varmış gibi düzenlenen belgedir. Yani kağıt üzerinde bir işlem görünse de, fiilen ortada ne bir mal teslimi ne de bir hizmet sunumu vardır.
Bu tür faturalar çoğu zaman şu amaçlarla kullanılır:
Kısaca, sahte fatura suçu, gerçeğe aykırı belge düzenleyerek veya kullanarak vergi idaresini yanıltmaktır.
Yasal Dayanak
Sahte fatura suçu, Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre, gerçek bir işlem veya durum olmadığı hâlde belge düzenleyen ya da bu belgeyi bilerek kullanan kişiler hapis cezasıyla cezalandırılır.
Yasa koyucu, bu fiili “kaçakçılık suçu” olarak kabul eder ve suçu işleyen kişilere 1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası öngörür.
Suçun Oluşması İçin Aranan Unsurlar
Sahte fatura suçunun oluşabilmesi için bazı şartların bir arada bulunması gerekir:
-
Gerçeğe aykırı belge düzenlenmesi veya kullanılması: Faturanın içeriği, miktarı, tarihi ya da tarafları gerçeği yansıtmamalıdır.
-
Kasıt: Failin sahte belge düzenlediğini veya kullandığını bilerek hareket etmesi gerekir.
-
Kullanma veya bulundurma: Sahte faturayı vergi dairesine sunmak veya defterlerde göstermek de suçu tamamlar.
Basit bir ifadeyle:
“Gerçek olmayan bir işlemi belgeye döken veya o belgeyi bilerek kullanan kişi sahte fatura suçunu işlemiş olur.”
Sahte Fatura Kullanmanın Cezaları
Sahte fatura düzenlemek ya da kullanmak, hem cezai hem de mali sonuçlar doğurur:
-
Ceza hukuku yönünden:
-
1 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası,
-
Suçun örgütlü veya sistematik şekilde işlenmesi hâlinde cezaların artırılması.
-
Vergi hukuku yönünden:
-
İdari sonuçlar:
Uygulamada Karşılaşılan Örnekler
-
Gerçekte mal teslimi yapılmadığı hâlde kesilen faturalar,
-
Sahte tedarikçiler üzerinden oluşturulan fatura zincirleri,
-
“Fatura ticareti” yapan firmalardan alınan hazır faturalar,
-
KDV iadesi almak için yapay satışların belgelenmesi.
Bu tür işlemler, mali denetimler sırasında banka hareketleri, stok kayıtları ve e-fatura sistemleri üzerinden kolaylıkla tespit edilebilmektedir.
Şüpheli Durumda Ne Yapılmalı?
Eğer bir işletme, sahte fatura kullandığından şüpheleniyorsa derhal şu adımlar atılmalıdır:
-
Belge ve ödemeleri inceleyin: Fatura, irsaliye, banka dekontu ve sözleşme gibi kayıtları kontrol edin.
-
İç soruşturma başlatın: Sorumlu personeli ve süreçleri belirleyin.
-
Vergi avukatına danışın: Kasıt olmadan yapılan hatalar, doğru şekilde belgelenirse cezai risk azaltılabilir.
-
Gerekiyorsa bildirim yapın: Bilerek düzenlenmeyen sahte belgeler için savcılığa veya vergi dairesine bilgi verilmesi faydalı olabilir.
Şirketler İçin Korunma Yöntemleri
Sahte fatura riskini azaltmanın en etkili yolu, iç denetim ve kontrol mekanizmalarını güçlendirmektir.
-
Yeni tedarikçi ile çalışmadan önce vergi numarası, faaliyet belgesi ve hesap bilgilerini doğrulayın.
-
E-fatura ve e-defter sistemleri kullanın.
-
Muhasebe ekibinizi belge sahteciliği konusunda eğitin.
-
Şüpheli faturalar için ikinci onay mekanizması oluşturun.
-
İç denetim birimi kurun veya dış denetim firmalarından destek alın.
Bu önlemler, hem cezai sorumluluğu azaltır hem de şirket itibarını korur.
Sahte Fatura Suçunda Savunma Stratejisi
Bir işletme bu suçla itham edilirse, savunmanın en kritik noktası iyi niyetin ispatıdır.
Eğer mükellef, fatura aldığı firmayı ticari olarak gerçek sanmış ve gerekli özeni göstermişse, “kasıt” unsuru oluşmadığı ileri sürülebilir.
Bu durumda:
Sonuç
Sahte fatura suçu, küçük bir dikkatsizlikle bile işletmeleri ağır cezalarla karşı karşıya bırakabilir.
Bu nedenle ticari belgelerin doğruluğundan emin olmadan hiçbir kaydı muhasebeye alınmamalı, tüm süreçler şeffaf yürütülmelidir.
Unutmayın:
Gerçeğe aykırı bir fatura, kısa vadede kazanç gibi görünse de uzun vadede hem mali hem cezai yönden büyük kayıplar doğurur.