VUK 359. Madde ve Vergi Suçları Üzerine İnceleme
VUK 359 Madde Son Hali:
a) Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan;
1) Defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler,
2) Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar,
Hakkında on sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir. Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge ise, muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgedir.
b) Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.
c) Bu Kanun hükümlerine göre ancak Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basanlar veya bilerek kullananlar iki yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
ç) Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetkilendirilmediği halde, ödeme kaydedici cihaz mührünü kaldıran, donanım veya yazılımını değiştiren veya yetkilendirilmiş olsun ya da olmasın ödeme kaydedici cihazın hafıza birimlerine, elektronik devre elemanlarına veya harici donanım veya yazılımlarla olan bağlantı sistemine ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemlere fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek; gerçekleştirilen satışlara ait mali belge veya bilgilerin cihazda kayıt altına alınmasını engelleyen, cihazda kayıt altına alınan bilgileri değiştiren veya silen, ödeme kaydedici cihaz veya bağlantılı diğer donanım ve sistemler ya da kayıt dışı satışın önlenmesi için kurulan elektronik kontrol ve denetim sistemleri veya ilgili diğer sistemler tarafından Hazine ve Maliye Bakanlığı veya diğer kamu kurum ve kuruluşlarına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyen veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verenler üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
d) 3/1/2002 tarihli ve 4733 sayılı Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkol Piyasasının Düzenlenmesine Dair Kanun ile düzenlenen piyasalarda, Hazine ve Maliye Bakanlığınca yetki verilip verilmediğine bakılmaksızın, mükerrer 257 nci maddenin birinci fıkrasının (6) numaralı bendi kapsamında vergi güvenliğini sağlamak amacıyla kullanılmasına zorunluluk getirilen özel etiket ve işaretlerle ürünlerin etiketlenmesi veya işaretlenmesi ve etiketlenen veya işaretlenen ürün bilgilerinin kurulan veri merkezine aktarılmasını sağlayan sisteme fiziksel veya bilişim yoluyla müdahale ederek Hazine ve Maliye Bakanlığına elektronik ortamda iletilmesi gereken belge, bilgi veya verilerin iletilmesini önleyenler veya bunların gerçeğe uygun olmayan şekilde iletilmesine sebebiyet verenler üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
371 inci maddedeki pişmanlık şartlarına uygun olarak durumu ilgili makamlara bildirenler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.
Bu maddede yazılı fiillerle verginin ziyaa uğratıldığının tespit edilmesine bağlı olarak tarh edilen verginin, gecikme faizi ve gecikme zammının tamamı ile kesilen cezaların yarısı ve buna isabet eden gecikme zammının; soruşturma evresinde ödenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında, kovuşturma evresinde hüküm verilinceye kadar ödenmesi halinde ise verilecek ceza üçte bir oranında indirilir.
Tarh edilen vergi ve vergi aslına bağlı olarak kesilen cezanın bulunmadığı durumlarda verilecek ceza yarı oranında indirilir.
Yukarıdaki fıkralarda belirtilen ceza indiriminden faydalanabilmek için vergi mahkemesinde dava açılmaması, açılmışsa feragat edilmesi, kanun yollarına başvurulmaması veya başvurulmuşsa vazgeçilmesi şarttır. (Not: Bu bent Anayasa Mahkemesinin 13/09/2023 tarih ve 2022/81 E., 2023/153 K. sayılı karar ile İPTAL EDİLMİŞTİR) Karar metni için tıklayınız.
Bu maddede düzenlenen suçların birden fazla takvim yılı veya vergilendirme dönemi içinde aynı suç işleme kararının icrası kapsamında işlenmesi halinde, Türk Ceza Kanununun 43 üncü maddesi uygulanır.
Kaçakçılık suçlarını işleyenler hakkında bu maddede yazılı cezaların uygulanması 344 üncü maddede yazılı vergi ziyaı cezasının ayrıca uygulanmasına engel teşkil etmez.
20/01/2025 versiyonudur.
1. Giriş
Vergi suçları, devletin mali güvenliğini ve ekonomik düzeni korumak açısından kritik öneme sahiptir. VUK 359, defter ve kayıt hileleri, sahte belge düzenleme, elektronik mali sistemlere müdahale ve özel etiket sistemlerine müdahale gibi fiilleri cezalandırarak vergi güvenliğini sağlamayı amaçlamaktadır.
2. Suç Tipleri ve Yargıtay Kararlarıyla Analiz
a) Muhasebe ve Defter Hileleri / Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belgeler
b) Sahte veya Yok Edilen Belgeler
c) Yetkisiz Belge Basımı
ç) Elektronik Kayıt ve Ödeme Kaydedici Cihazlara Müdahale
d) Tütün / Alkol Özel Etiketleri ve Veri Sistemine Müdahale
3. Ceza İndirimleri ve Pişmanlık
-
-
madde kapsamındaki pişmanlık, ceza indirimini sağlar.
-
Soruşturma aşamasında vergi ödenirse ceza yarıya, kovuşturma aşamasında ödenirse üçte bir oranında indirilir.
-
Yargıtay HGK, 2016/10-56 E., 2016/200 K., 14.12.2016: Pişmanlık hükümleri, ceza indirimi açısından esas alınır.
4. Zincirleme Suç ve Kaçakçılık İlişkisi
-
Suçun birden fazla vergilendirme dönemi veya takvim yılı içinde işlenmesi durumunda TCK 43. madde uygulanır.
-
Kaçakçılık suçlarında 344. madde cezası, 359. madde cezasını engellemez.
vergi avukatı
5. Sonuç
VUK 359, hem klasik defter ve belge hilelerini hem de modern elektronik müdahaleleri kapsayacak şekilde düzenlenmiş olup, vergi güvenliğinin sağlanmasında merkezi bir rol oynamaktadır. Yargıtay kararları, uygulamada muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belgeler, sahte belge düzenlemeleri ve elektronik kayıt manipülasyonları konusunda açık rehberlik sağlamaktadır. Ceza indirimleri ve pişmanlık hükümleri, failin erken aşamada durumu düzeltmesine teşvik etmektedir.
Kaynakça
-
Vergi Usul Kanunu, Madde 359, 20/01/2025 versiyonu.
-
Türk Ceza Kanunu, Madde 43.
-
Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2013/14425 E., 2015/2187 K., 12.02.2015.
-
Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2014/10512 E., 2016/2435 K., 15.05.2016.
-
Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2015/17854 E., 2016/2341 K., 03.06.2016.
-
Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2017/12045 E., 2018/2154 K., 11.09.2018.
-
Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2012/10012 E., 2013/1212 K., 02.05.2013.
-
Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2016/14455 E., 2017/3211 K., 18.07.2017.
-
Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2018/12547 E., 2019/2455 K., 22.08.2019.
-
Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2017/15422 E., 2018/3100 K., 05.04.2018.
-
Yargıtay HGK, 2016/10-56 E., 2016/200 K., 14.12.2016.